Wat is de Grote Migratie?

Elk jaar trommelen miljoenen hoeven tegen de vlaktes van Afrika. Gnoes, zebra’s en gazellen verslinden honderden kilometers terwijl ze door de Serengeti (Tanzania) en de Masai Mara (Kenia) trekken. Hun grote trek, ook wel genaamd de Grote Migratie, zal hen van droogte naar water en groen gras leiden. Dit is niet zo eenvoudig als het klinkt! De weg naar groener gras en een beter leven zal nooit eindigen en zal altijd vol gevaren zijn.

Gnoe's net voor zonsondergang tijdens de Grote Migratie in Kenia — Gnoe’s net voor zonsondergang tijdens de Grote Migratie in Kenia

Meer Wereldwijs artikelen:

De Grote Migratie met eigen ogen zien en ervaren! Dat is misschien wel één van de meest gewilde bucketlist ervaringen voor wereldreizigers, dier- en natuurliefhebbers. En zodoende ook die van mij. Ik besloot daarom de Grote Migratie met eigen ogen te gaan aanschouwen in Kenia. Je leest er in dit wereldwijs artikel alles over en ook ga je veel prachtige beelden zien van mijn ervaringen.

Het eerste deel van het artikel bevat voornamelijk algemene informatie over de Grote Migratie. Wanneer is het? Waar is het? En dit wordt aangevuld met algemene maar zeer interessante informatie over ’s werelds grootste evenement in het dierenrijk.

Het tweede deel van dit artikel gaat vooral over mijn persoonlijke ervaringen. Het persoonlijke verslag van mijn safari. Je ziet onder andere prachtige (video) beelden va één van de mooiste weken uit mijn leven. Wil je direct door naar de persoonlijke beelden, gebruik dan de kopjes / hotlinks in de inhoudsopgave hieronder.

Inhoudsopgave

Informatie over de Grote Migratie

De Grote Migratie is een altijd bewegende circulaire migratie van miljoenen dieren door het Serengeti-Mara-ecosysteem. Het is daarmee de grootste kudde-beweging van dieren op aarde. Met tot wel 1.000 dieren per km² zijn de grote kuddes gnoes zelfs vanuit de ruimte te zien!

De aantallen zijn verbazingwekkend: meer dan 1,2 miljoen gnoes en 300.000 zebra’s samen met honderdduizenden topi en andere gazellen. Ze bewegen in een constante cyclus door het Serengeti-Mara-ecosysteem, op zoek naar voedzaam gras en water.

Geleid door overlevingsinstinct legt elke gnoe 800 tot 1000 km af op zijn individuele reis langs eeuwenoude migratieroutes. Hongerige roofdieren zoals leeuwen, luipaarden, cheeta’s, hyena’s, wilde honden en krokodillen zorgen ervoor dat alleen de sterksten overleven in dit natuurspektakel dat ook wel bekend staat als ‘de grootste show op aarde’.

Waar vindt de Grote Migratie plaats?

De migratie voert de dieren van het Ngorongoro Conservation Area in het zuiden van de Serengeti in Tanzania, omhoog door de Serengeti en over de Masai Mara in Kenia en weer terug. De reis wordt geteisterd door gevaar: jonge kalveren worden gegrepen door roofdieren, de langzame worden neergehaald door leeuwentroepen, dappere beesten breken poten op steile rivierhellingen en krokodillen nemen hun deel van de achterblijvers terwijl de zwakke en uitgeputte dieren verdrinken.

Groen gras en weersinvloeden

De drie groepen migrerende grazers (Gnoes, Zebra’s en Gazelles) hebben verschillende grasetende gewoonten. Als de ene groep de bovenkant van het hoogste gras eet, eet de volgende groep een deel van het middelhoge gras weg, totdat het uiteindelijk bijna volledig is opgegeten en de kuddes hun migratie moeten vervolgen. Dit betekent dat elke groep bij zijn eigen soort blijft met slechts een kleine overlap. De grassen van de vlaktes hebben een hoog eiwitgehalte en bevatten ook veel calcium.

Hoe navigeren de dieren?

Het is onduidelijk hoe de gnoes weten welke kant ze op moeten, maar algemeen wordt aangenomen dat hun reis voornamelijk wordt bepaald door hun reactie op het weer; ze volgen de regen en de groei van nieuw gras. Hoewel er geen wetenschappelijk bewijs voor is, geloven sommige experts dat de dieren in de verte reageren op bliksem en onweer. Er is zelfs gesuggereerd dat gnoes regen op meer dan 50 km afstand kunnen lokaliseren.

Wat is de beste reistijd voor de Grote Migratie?

Wat is de beste reistijd? Wanneer kun je het beste naar Kenia of Tanzania reizen om de Grote Migratie te kunnen aanschouwen? Gelukkig is het antwoord eenvoudig: de beste reistijd voor de Grote Migratie is simpelweg het hele jaar door. Het ligt er maar net aan waar de dieren zijn en wat je precies wilt zien. Er zijn verschillende fases waar je gericht op kunt reizen. Je kunt de Grote Migratie daarom het hele jaar door bewonderen.

Hoe de Grote Migratie het hele jaar door beweegt

De constante beweging van kolommen gnoes, zebra’s en gazelles volgt een eeuwenoude route. Na het kalven in het zuidelijke deel van de Serengeti in Tanzania reizen de dieren met de klok mee. Ze lopen door de Serengeti omhoog in de richting van de Masai Mara in Kenia. Tegen het einde van het jaar, keren ze weer terug.

Onderweg is er altijd drama. Duizenden dieren worden door roofdieren gevangen en nog eens duizenden worden geboren waardoor de aantallen weer worden aangevuld. Zo wordt de cirkel van het leven in stand gehouden.

Of de gnoes nu kalveren of proberen rivieren over te steken terwijl ze roofdieren ontwijken, de migratie is het hele jaar door constant in beweging. Op de illustratie hieronder is goed te zien waar de migratie zich op elk moment van het jaar zich bevindt.

Let op: de maanden hieronder zijn geen garantie. Het kan natuurlijk zo zijn dat door extreme droogte, hitte of kou de dieren besluiten om eerder of later door te trekken.

Illustratie door: https://www.wildfrontiers.com

Januari, februari en maart

Elk jaar rond januari gaat de migratie via een trektocht naar het zuidelijke punt van de Serengeti. De dieren lopen langs de oostelijke rand het Ngorongoro Conservation Area in. Hier zijn de vlaktes in deze maanden doorgaans rijk aan voedzaam gras. Dit is tevens de periode wanneer de kuddes de beste omstandigheden hebben om hun pasgeboren kalveren groot te brengen.

Hoewel er geen echt begin of einde is aan deze fase van de Grote Migratie, lijkt het redelijk om het geboorteseizoen van de gnoes het begin van de migratie te noemen. Rond eind januari of februari bezetten de kuddes de grasvlaktes. Je vindt ze vooral in grote getalen rond de Ngorongoro-krater en de Olduvai-kloof. Binnen twee tot drie weken worden hier zo’n 400.000 kalveren geboren, of bijna 8.000 nieuwe kalveren per dag.

De overvloed aan kwetsbare jonge kalveren betekent dat de omringende roofdieren ook in actie komen. Voor hen is het nu met gemak jagen vanwege het grote aantal jonge gnoes.

Dit is met uitstek de beste reistijd voor degenen die geïnteresseerd zijn in het zien van kalven en het drama van de jacht met grote katten. Enkele hotspots hiervoor zijn: Olakira, Kimondo en Ubuntu.

April en mei

Nadat de gnoes hun jongen in februari en maart hebben gebaard, komt de grote migratie weer in beweging. De kuddes lopen rond april naar het noordwesten richting het frissere gras van de centrale Serengeti. In deze periode nemen ze duizenden zebra’s en kleinere groepen antilopen met zich mee.

In mei strekken de kuddes gnoes zich uit over meerdere kilometers terwijl de overige dieren zich beginnen te verzamelen bij de Moru Kopjes. Het paarseizoen begint tegen het einde van mei en mannelijke gnoes strijden tegen elkaar. Gedurende deze tijd gaat de reis op zijn gemak verder. Talloze grazende gnoes, zebra’s en gazellen, zo veel als dat je kunt tellen.

Geleidelijk aan wint de beweging aan kracht en beginnen de gnoes zich te verzamelen in west-Serengeti. De kuddes vormen zich in enorme aantallen langs de plassen en kanalen van de rivier. Ze moeten de rivier oversteken om hun reis voort te zetten. Deze rivier-crossing is misschien niet zo spectaculair als de beroemde Mara-oversteekplaatsen. Toch zijn er nog genoeg gnoes om de Grumeti-krokodillen een waar feestmaal te geven.

Juni en juli

In juni begint het droge seizoen met grote concentraties gnoes en zebra’s in de westelijke Serengeti. Ook verblijven grote getalen aan de zuidelijke oevers van de Grumeti-rivier. Elk migrerend dier moet de uitdaging aangaan om de door krokodillen geteisterde rivier over te steken. De eerste van vele ontmoedigende en spannende rivierontmoetingen.

Terwijl juni overgaat in juli, trekken de honderdduizenden gnoes en zebra’s verder naar het noorden. Ze lopen langs de westelijke rand van het park naar een nog riskantere barrière: de Mara-rivier in het noorden van de Serengeti. Deze rivierovergangen zijn misschien wel een van de meest opwindende natuurevenementen op aarde. Ze beginnen meestal aan het begin van het hoogseizoen in juli, maar de timing hangt allemaal af van de natuur.

De kuddes zijn meestal te vinden in de noordelijke Serengeti in de maand juli. Later in juli zullen de dieren die met succes de Mara-rivier zijn overgestoken, ook te vinden zijn in Masai Mara in Kenia.

Augustus, september en oktober

In augustus staan de kuddes voor de uitdaging om de Mara-rivier over te steken. Ze zijn verspreid over de noordelijke regio van de Masai Mara en de achterblijvers in de noordelijke Serengeti. In jaren waarin de rivier in volle stroming is, kan de paniek en verwarring bij de rivier-crossings enorme verliezen aan levens veroorzaken. De combinatie van wachtende roofdieren en sterke stromingen wordt veel dieren fataal.

Maar zelfs in jaren van relatief zacht stromend water eisen de krokodillen hun tol. Om nog maar te zwijgen van de leeuwen en andere grote roofdieren die langs de oevers patrouilleren. Talloze rooddieren staan klaar om elke gnoe die de overkant haalt in een hinderlaag te lokken. Dit is wat rivier-crossings zo speciaal maakt.

“Er is niet één enkele oversteek: op sommige plekken zijn er maar een paar individuen, terwijl andere plekken urenlang massa’s dieren zien oversteken zonder onderbreking”.
Chris | Wereldreizigers.nl

Van september tot oktober is de grootste chaos geëindigd en zijn de migrerende colonnes geleidelijk naar het oosten verplaatst. De gnoes zullen echter opnieuw het zware water van de Mara-rivier onder ogen moeten zien. Ze moeten immers om het groene gras te volgen, de terugreis naar het zuiden maken.

November en december

Na de regen in Oost-Afrika eind oktober en begin november trekken de gnoes vanuit Kenia naar de oostelijke grens van de Serengeti. De komen langs de Namiri Plains, een gebied dat bekend staat om zijn uitstekende waarnemingen van cheeta’s. In december zijn ze verspreid over de oostelijke en zuidelijke gebieden.

In de eerste maanden van het nieuwe jaar zijn de grassen in het diepe zuiden van de Serengeti weelderig van de regen. Dit trekt de kuddes gnoes en honderdduizenden zebra’s en andere vlaktedieren. De cyclus gaat verder als het afkalfseizoen opnieuw begint.

Hoe ik de Grote Migratie safari ervaren heb

Om het in één woord samen te vatten: geweldig. Als eigenaar van Wereldreizigers.nl heb ik al veel mooie dingen mogen zien en ervaren in mijn leven. Deze ervaring hoort wat mij betreft in top 5 van bucketlist activiteiten die je ooit een keer moet doen in je leven, zó gaaf is het.

“Het zelf ervaren van de Grote Migratie staat ondanks heftige concurrentie van andere geweldige dingen die ik heb gezien, absoluut in mijn persoonlijke top 5”.
Chris | Wereldreizigers.nl

Je zal tijdens een bezoek aan de Grote Migratie verschillende ervaringen opdoen. Je vliegt (als je dat wilt) in een mini-vliegtuigje rechtstreeks naar je safari gebied. Ook zie je prachtige landschappen en tel je talloze dieren! En met een beetje geluk zie je ook leeuwen, luipaarden of aasgieren die een maaltijd verorberen. Daarnaast zal je kennis maken met lokale bevolking (de Masai) en zal je spannende momenten beleven in je 4×4. Er moet geregeld een rivier of modderpoel overgestoken worden, wat een ervaring op zich is.

De vlucht naar Masai Mara

Je kunt de Masai Mara in Kenia op twee manieren bereiken: per auto of per vliegtuig. Het Masai Mara gebied ligt pakweg 8 uur rijden vanaf Nairobi en kost ongeveer 80 euro per persoon in een minivan (enkele reis). Bereid jezelf maar vast mentaal voor: de wegen hiernaartoe zijn verschrikkelijk.

Wie bereid is om iets meer te betalen kan ook per (propeller) vliegtuig vanuit Nairobi naar Masai Mara vliegen. Dit kost ongeveer 100 tot 180 euro per persoon (enkele reis), afhankelijk van het seizoen. Gebruik deze link om direct te kijken wat de vluchten kosten voor jouw reisperiode.

Ik vloog uiteindelijk met safarilink, een mini-vliegtuig waarin slechts 12 personen passen. Ik zat op de eerste rij en omdat de cockpit gewoon open is, kon ik alles zien waar de piloten mee bezig waren. Echt geweldig!

Etende leeuwen

Dit is waarschijnlijk hetgeen waar de meeste mensen voor komen, de leeuwen. En dan het liefst een grote groep die net een dier doodt of deze aan het opeten is. Ik had het geluk om tijdens mijn 2e safari dag zelf met eigen ogen te mogen zien hoe een groep leeuwen een feestmaaltijd verorbert.

Let op: onderstaande beelden kunnen als schokkend worden ervaren.

Zet in de video hierboven je geluid aan om de leeuwen te horen grommen om een stuk vlees. Onze 4×4 safari auto staat op ongeveer 10 meter afstand van de leeuwen, je komt dus echt heel dichtbij. Het zijn heftige beelden, maar de natuur is simpelweg wreed. Ook leeuwen moeten eten en dat ziet er dan zo uit. In de video hieronder kun je tevens zien hoe (iemand, niet ikzelf) een jonge zebra gefilmd heeft. Deze zebra wordt verslonden door een groep leeuwen.

Tip: Wil je zelf kans maken om een leeuwen-kill met eigen ogen te zien? Overdag slapen leeuwen vooral in de schaduw en tijdens zonsopkomst of rond zonsondergang worden ze weer actief om te jagen. De grootste kans om de leeuwen te zien jagen en eten is dus rond zonsondergang of net na zonsopkomst.

Prachtige landschappen

Wat ook een geweldig euforisch gevoel bij me opbracht was de schoonheid van de omgeving. Je zal tijdens een Grote Migratie safari worden getrakteerd op prachtige beelden. Niet alleen van de dieren van ook van de prachtige landschappen. Het is niet moeilijk om hier geweldige foto’s te maken. De grote grasvlaktes in combinatie met prachtige wolken en een verdwaalde boom, leent zich perfect voor fotografen.

Grote vlaktes en een 'verdwaalde boom'. Dit is het beeld wat je vaak ziet in de Masai Mara en Serengeti — Grote vlaktes en een ‘verdwaalde boom’. Dit is het beeld wat je vaak ziet in de Masai Mara en Serengeti

Grote wolkenpartijen, verdwaalde bomen en wat dieren in de achtergrond. Just another day in Masai Mara — Grote wolkenpartijen, een verdwaalde boom en wat dieren in de achtergrond. Just another day in Masai Mara

Een geweldig offroad 4×4 avontuur

Ook zijn safari’s in de Masai Mara en Serengeti een geweldig 4×4 avontuur. Dit vond ik als auto-fanaat misschien nog wel één van de leukste dingen om te ervaren!

Omdat er geen wegen zijn en het er soms flink kan regenen, is een 4×4 een must. Je zal geregeld door een flinke plas water, modder of rivier moeten navigeren. Hieronder zie je een video met enkele modder- en rivier-crossings die we hebben gemaakt in de stokoude Toyota Land Cruiser van Julia’s River Camp, de lodge waar ik verbleef.

Je ziet vanuit de cockpit hoe onze Masai chauffeur deskundig navigeert door rivieren en blubber. Niks aan de hand zou je denken..? Maar niets is minder waar… De chauffeur achter ons vindt het allemaal wél een beetje spannend, dus stappen we uit om aanwijzingen te geven. Vanuit dit perspectief ziet de modder-crossing er ineens een stukje heftiger uit!

In het 2e deel van de video is daarom goed te zien hoe extreem de omstandigheden daadwerkelijk kunnen zijn. Het is geweldig om te zien hoe deze 4×4 safari wagen vol Amerikaanse vrouwen de oversteek ervaart. Het leverde prachtige beelden op:

Ik kan je uit persoonlijke ervaring vertellen dat je helemaal door elkaar wordt geschud tijdens deze ritten. Dat maakt het extra leuk! Ook wil ik nog maar eens benoemen dat mijn GoPro camera zo ontzettend goed het beeld stabiliseert. Alles piept, kraakt en schudt op en neer maar de camera houdt het beeld stabiel. Chapeau voor GoPro!

Prachtige mensen

Hoewel ze in de regio van Afrika absoluut gewend zijn aan toeristen, voelt het niet per sé zo. Gek genoeg voelen de mensen, de Masai in het bijzonder, erg authentiek aan. Ze willen je altijd graag te woord staan en ze doen ontzettend hun best om het je naar je zin te maken. Zónder opdringerig te zijn! Je krijgt elke weer weer een vriendelijke glimlach.

Meer dan eens kwam het voor dat we gewoon een uur of twee langer onderweg waren. Om toch nog even op zoek te gaan naar een Luipaard of groep olifanten. Ze vertellen je over hun land, hoe ze hebben leren leven met de dieren en wat ze doen om het gebied te beschermen.

Mijn verblijf: Julia’s River Camp

De safari’s had ik vooraf geregeld door een all-in accommodatie te boeken bij Julia’s River Camp. Julia’s River Camp kan worden gezien als een budget-lodge. Voor ongeveer 100 euro per persoon per nacht kun je hier verblijven in prima tenten met een warme douche. Ook van het eten heb ik echt genoten.

Let op: de prijs is sterk afhankelijk van vraag en aanbod in combinatie met het seizoen.

Toch kan ik met enige zekerheid zeggen dat dit een heel goede prijs is. Voor de meeste andere lodges in Masai Mara kun je doorgaans twee keer tot wel vijf keer zoveel geld neerleggen voor een nacht.

Wat daarnaast Julia’s River Camp uniek maakt is het direct aan de rivier ligt en dat de safari’s inclusief zijn. Elke ochtend en avond gaan de verschillende Masai drivers met hun 4×4 erop uit. Het enige wat jij hoeft te doen is in te stappen! Natuurlijk kun je ook een privé safari wagen met driver huren, alhoewel je hiervoor wel extra zal moeten betalen.

Hoewel de safari’s geweldig zijn, moet ook worden benoemd dat het wild gewoon recht voor je tent te zien is. Omdat het kamp direct aan de rivier ligt loopt hier van alles rond. Nijlpaarden, giraffen, olifanten en grote groepen bavianen. Je kunt gewoon vanaf de bankjes bij het restaurant met een kopje koffie heerlijk voor je uitkijken.

Zodra de zon ondergaat mag je niet meer zelfstandig je tent verlaten, dit gaat ten aller tijde onder begeleiding. Helemaal niet zo gek als je jezelf bedenkt dat je voordat je ging slapen nog de nijlpaarden 15 meter voor je tent zag badderen in de modder.